Samenhang in je scriptie

Een tekst leest prettig als duidelijk is welk verband er tussen zinnen en alinea’s bestaat. Zo ontstaat een duidelijke rode draad. Verbanden geef je aan met verbindingswoorden en met verwijswoorden als ‘dit’, ‘die’ en ‘daardoor’. Wel is het voor de samenhang belangrijk dat je verbindings- en verwijswoorden op de juiste manier gebruikt. Om je daarbij te helpen, vind je hier een overzicht van de meest voorkomende verbindingswoorden en hun functies.

Zonder verbindingswoorden zou je tekst niet prettig weglezen. De relatie tussen zinnen is dan niet duidelijk, waardoor de lezer zelf dingen moet interpreteren. Bovendien heb je kans dat de lezer zinnen verkeerd interpreteert. Dit los je op door met verbindingswoorden de relaties tussen zinnen aan te geven. Daarom zijn verbindingswoorden een belangrijk onderdeel van academisch taalgebruik.

In de volgende zin zie je hoe het mis kan gaan als je geen signaalwoorden gebruikt:

Er groeien planten op de savanne. Soms regent het.

Het is niet duidelijk of dit losstaande feiten zijn of dat er een verband bestaat tussen de regen en de planten op de savanne. Er zijn meerdere interpretaties mogelijk:

• Er groeien planten op de savanne, omdat het soms regent.
• Er groeien planten op de savanne, ondanks dat het soms regent.
• Er groeien planten op de savanne als het regent.

Door verbindingswoorden te gebruiken, is het verband tussen die zinnen in één oogopslag duidelijk.

Overigens gebruik je verbindingswoorden niet alleen tussen zinnen, maar ook om verbanden tussen alinea’s te markeren. Door je alinea te beginnen met het verbindingswoord ‘bovendien’ weet je lezer bijvoorbeeld dat de tekst die volgt een aanvulling is op de eerdere tekst.

In scripties komen bepaalde verbindingswoorden in het bijzonder vaak voor. Hieronder zetten we de belangrijkste verbindingswoorden en hun functies onder elkaar.

Reden

• Dit televisieprogramma is in 2010 van de buis gehaald, want het onderwerp was destijds omstreden.
• Er is gekozen voor een experiment, omdat dat de beste manier was om het effect van de manipulatie te meten.
• Voor dit onderzoek is een focusgroep opgezet. Het bleek namelijk dat mensen in gesprek met elkaar interessante uitspraken doen.
• Ik heb met veel plezier aan deze scriptie gewerkt, dus ik hoop dat u deze met net zoveel plezier leest.

Oorzaak-gevolg

• De temperaturen zijn gestegen door het broeikaseffect.
• Voorafgaand aan het onderzoek is een pre-test gedaan, zodat eventuele onduidelijkheden uit het onderzoek gehaald konden worden.
• De steekproef is klein, waardoor de resultaten niet generaliseerbaar zijn.
• Vanwege de lage lonen zijn veel medewerkers niet bereid om over te werken.
• Het gevolg daarvan is dat er steeds vaker werk blijft liggen.

Tegenstelling

• De pre-test deed vermoeden dat… Uit het latere onderzoek bleek echter dat…
• Patiënten geven aan wel tevreden te zijn over het gesprek met hun arts, maar verbeterpunten te zien voor de algehele communicatie in ziekenhuizen.
• De steekproef was niet representatief. Toch is ervoor gekozen de resultaten mee te nemen.
• Hoewel er steeds meer bekend wordt over de ziekte, is er maar weinig onderzoek gedaan naar de langetermijngevolgen.
• In tegenstelling tot de uitkomsten uit eerder onderzoek, blijkt uit dit onderzoek dat…
• De resultaten zijn niet volledig betrouwbaar, terwijl wel stappen zijn gezet om de betrouwbaarheid te vergroten.

Voorbeelden

• In het handboek staat het protocol uitgewerkt en is bijvoorbeeld informatie te vinden over wat te doen bij calamiteiten.
• De enquête begon met zeven vragen over demografische kenmerken, zoals de leeftijd en het geslacht van de deelnemers.
• Academisch taalgebruik kent andere regels dan informele schrijftaal. Zo is het in academische teksten verplicht om een bronvermelding op te nemen.
• De deelnemers beantwoordden vragen over onder andere hun gezinssituatie en woonplaats.

Opsomming

• Deze studie bestond uit literatuuronderzoek en praktijkonderzoek.
• Voor de definitie van dit begrip is zowel gekeken naar eerder onderzoek als naar meningen van proefpersonen.
• Uit eerder onderzoek van Jansen blijkt dat… Ook laat deze studie zien dat…
• Roken verslechtert de kwaliteit van je longen. Bovendien blijkt uit onderzoek dat roken iemands kans op bepaalde ziekten vergroot.
• Social-media-posts automatisch inplannen is efficiënter dan posts handmatig plaatsen. Bovendien maakt het vooruitwerken mogelijk.
• Ten eerste blijkt uit de enquête dat… Ten tweede…

Chronologisch verband of volgorde

• Eerst vulden de deelnemers een algemene vragenlijst in. Daarna beantwoordden zij specifieke vragen over het onderwerp.
• Nadat de data waren verzameld, zijn deze geanalyseerd met SPSS.
• Toen de gevolgen van de epidemie duidelijk werden, zijn al snel maatregelen genomen.
• Voordat het stappenplan aan bod komt, gaat de volgende paragraaf eerst in op eerdere onderzoeksbevindingen.

Voorwaarde

• Als leidinggevenden hun werknemers meer complimenten geven, dan voelen medewerkers zich meer betrokken bij het werk.
• Elke ingevulde enquête is meegenomen in het onderzoek, tenzij er antwoorden ontbraken.
• Deelnemers maakten kans op een cadeaubon, mits zij de enquête volledig hadden ingevuld.

Samenvatting

• Meer fruit eten is goed voor de gezondheid. Het is dus belangrijk om het eten van fruit te promoten.
• Kortom: dit onderzoek wijst uit dat het bedrijf nog niet toe is aan volledige automatisering.
• Samengevat laat het literatuuronderzoek zien dat er niet één heldere definitie van ‘geluk’ is.

Naast deze verbindingswoorden bestaan er verwijswoorden. Ook daarmee geef je een verband tussen zinnen aan. Verwijswoorden zijn woorden waarmee je terugverwijst naar een onderdeel van de vorige zin. Voorbeelden zijn ‘die’, ‘dat’, ‘deze’, ‘wat’, ‘daar’, ‘daardoor’, waardoor’, ‘hierdoor’, ‘daarom’ of ‘waarvan’.

Met verwijswoorden voorkom je herhaling. De onderstaande zinnen lezen zonder verwijswoord bijvoorbeeld minder prettig omdat er twee keer na elkaar ‘zeven vragen’ staat.

Zonder verwijswoord: De enquête bestond uit zeven vragen. De zeven vragen zijn overgenomen uit het onderzoek van Pietersen.

Met verwijswoord: De enquête bestond uit zeven vragen, die zijn overgenomen uit het onderzoek van Pietersen.

Let op: voorkom onduidelijkheid

Gebruik je een verwijswoord? Check dan altijd of duidelijk is naar welk onderdeel van de zin of van het zinsdeel het verwijswoord refereert. Anders kan de lezer de zin verkeerd interpreteren. In de volgende zin is de referentie bijvoorbeeld niet duidelijk:

Onduidelijke verwijzing: Het onderzoek is deels uitgevoerd in Amsterdam en deels in Rotterdam. Daar werden de proefpersonen ondervraagd door de onderzoeker.

In dit voorbeeld is niet helder of alle proefpersonen zowel in Amsterdam als in Rotterdam werden ondervraagd of op één van beide plekken. Deze zin kun je daarom beter als volgt formuleren:

Duidelijkere tekst: De onderzoeker heeft de helft van de proefpersonen in Amsterdam ondervraagd en de helft in Rotterdam.

Twijfel je of alle verbanden in je scriptie goed zijn aangeduid en of je formuleringen wel helder zijn? Wij doen graag een check voor je. De editors van AthenaCheck zijn taalexperts en kijken je scriptie graag na op onder meer taal, structuur en rode draad.