Hoofdlettergebruik in je scriptie

De regels voor hoofdlettergebruik in scripties klinken rechttoe-rechtaan. Je begint elke nieuwe zin met een hoofdletter. Daarnaast schrijf je namen van personen en organisaties met een hoofdletter. Toch is het niet altijd zo eenvoudig als het lijkt. Er zijn veel uitzonderingen op de basisregels. Daarom vertellen we je in dit artikel, inclusief veel voorbeelden, alles wat jij moet weten over hoofdlettergebruik in je scriptie.

In principe start je dus iedere zin met een hoofdletter. Daarnaast gebruik je hoofdletters aan het begin van een naam. Dat geldt bijvoorbeeld voor de naam van een land, een persoon, een boektitel, een organisatie, een merk of een taal.

Er zijn echter allerlei uitzonderingen op die regels. Zo schrijf je bol.com met een kleine letter (dat is de officiële schrijfwijze die zij zelf aanhouden), terwijl het wel een merknaam is. Verder schrijf je marketingmanager met kleine letters, maar Chief Information Officer juist met hoofdletters.

Kortom: het is niet altijd zo vanzelfsprekend als de basisregel doet geloven. In dit artikel helpen we je met een aantal voorbeelden om de juiste keuzes te maken rondom hoofdlettergebruik in je scriptie.

Om te herkennen of iets een naam is, moet je het onderscheid kennen tussen eigennamen (een naam die naar één unieke persoon, organisatie, plek of ding verwijst) en soortnamen (die verwijzen naar een groep van personen, organisaties, plekken of dingen). Bij eigennamen gebruik je een hoofdletter aan het begin. Voor soortnamen gebruik je een kleine letter.

• Eigennamen zijn bijvoorbeeld Google, Gmail-account (een samenstelling van “Gmail” en “account”), Joe Biden, Apeldoorn en Duits.
• Soortnamen zijn onder andere gemeente (correct is dus “gemeente Utrecht”, niet “Gemeente Utrecht”), kerstkrans, de rechtbank, de directie en noord-Nederland.

Over het algemeen geldt: zijn er meerdere van een object of persoon, dan gebruik je een kleine letter. Is er maar één van of is het een zelfgekozen naam, dan gebruik je hoofdletters.

Uitzonderingen

Let op: bij sommige namen gebruik je géén hoofdletter. Dat geldt bijvoorbeeld voor periodes in de geschiedenis of voor periodes die jaarlijks terugkomen. Daarom schrijf je maanden en namen van dagen met een kleine letter (“dinsdag”, “juli”, etc.). Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor “de middeleeuwen” en “de prehistorie”.

Verder verwijs je naar godsdiensten met kleine letters (dus “christendom” en “islam”). Naar de goden zelf verwijs je wel met hoofdletters (“God” en “Allah”).

Verwijs je naar een merk of organisatie? Dan gebruik je bijna altijd een hoofdletter voor elk woord van de merk- of organisatienaam. Dit doe je alleen niet als de organisatie zelf een andere schrijfwijze hanteert. Check daarom altijd op de officiële site van de organisatie of het merk zelf hoe zij hun naam schrijven. Houd die schrijfwijze aan. Dat geldt overigens ook voor de afkortingen van bedrijfsnamen (zoals KVK of RIVM).

Zo zijn de volgende merknamen correct:

• Coca Cola
• bol.com (met kleine letters)
• Kamer van Koophandel (of KVK)
• Ministerie van Buitenlandse Zaken
• Centraal Bureau voor de Statistiek
• HEMA (allemaal hoofdletters)
• Coolblue
• de Hoge Raad

Ook feestdagen schrijf je over het algemeen met een hoofdletter aan het begin. Denk aan “Pasen” of “Kerstmis”.

Let op: “kerst” schrijf je dan weer met een kleine letter. Heb je het over “Eerste Kerstdag” en “Tweede Kerstdag”, dan gebruik je wel hoofdletters.

Plaatsnamen schrijf je altijd met een hoofdletter. Is het een samengesteld woord? Dan schrijf je beide onderdelen van de naam met een hoofdletter. Daarom is het “Zuid-Holland” en niet “Zuid-holland”.

In het bovenstaande geval gaat het over een specifieke provincienaam. Heb je het daarentegen in het algemeen over het zuiden van Nederland? Ook dan schrijf je “zuid” met een hoofdletter, omdat het onderdeel is van een aardrijkskundige naam. Het moet dus zijn “Zuid-Nederland” of “West-Europa”.

In het Nederlands komen veel achternamen voor met een tussenvoegsel (zoals “de”, “van” of “van de”). Schrijf je de naam voluit (zoals “Jan de Vries”), dan schrijf je het tussenvoegsel met een kleine letter. In een academische tekst verwijs je echter meestal met enkel de achternaam naar een auteur. In zo’n geval gebruik je wel een hoofdletter aan het begin van het tussenvoegsel.

Correct is dus:

• De Vries, Van der Leeuwen en Van Dijk (2015) deden onderzoek naar…

• Dit blijkt uit onderzoek van O’Neill en Maxwell (2019).
• Meneer de Jonge is het daar niet mee eens.

Wil je meer weten over het gebruik van namen in je scriptie? Bekijk dan ons artikel over namen en initialen.

Na een dubbele punt schrijf je nooit een hoofdletter, tenzij er na de dubbele punt een eigennaam of een citaat volgt. In andere gevallen gebruik je na een dubbele punt (net als na een puntkomma) een kleine letter.

Correct is dus:

• Pietersen (2018, p. 5) zegt daarover: “Het onderzoek is nog niet volledig afgerond. Daar gaan we de komende jaren mee aan de slag.”
• Voor dit onderzoek zijn de interviews geanalyseerd van drie Amerikaanse presidenten: Joe Biden, Donald Trump en Barrack Obama.
• In de enquête zijn vragen gesteld over drie onderwerpen: het bestelproces, de klantenservice en de verzending van bestellingen.

Bij functietitels gebruik je over het algemeen geen hoofdletter. Je gebruikt wél hoofdletters bij Engelse functienamen die altijd met een hoofdletter worden geschreven.

Het is dus wel “Chief Information Officer”, maar verder “directeur”, “marketeer”, “marketingmanager” of “customer service-manager”. Chief Information Officer is nog geen ingeburgerd Nederlands woord, daarom houd je (in elk geval nu nog) de schrijfwijze uit het Engels met hoofdletters aan.

Dit soort woorden kun je overigens checken in het online woordenboek. Daar kun je al snel ontdekken of je ze met of zonder hoofdletter schrijft.

Onze editors komen bij sommige woorden in het bijzonder fouten tegen wat betreft hoofdlettergebruik in scripties. Het gaat dan vooral om afkortingen die inmiddels een ingeburgerd woord zijn geworden en die je daarom met kleine letters moet schrijven.

We zetten een paar van die fouten op een rij, zodat jij deze hoofdletterfouten kunt voorkomen:

BV

• Fout: BV
• Correct: bv

CAO

• Fout: CAO
• Correct: cao

CV

• Fout: CV
• Correct: cv

HBO-studie

• Fout: HBO-studie
• Correct: hbo-studie

Iphone

• Fout: Iphone, IPhone
• Correct: iPhone

TV

• Fout: TV
• Correct: tv

VWO-leerlingen

• Fout: VWO-leerlingen, VWO, VWO-examen
• Correct: vwo-leerlingen, vwo, vwo-examen

Hoofdletterfouten zijn één van de meest gemaakte taalfouten in scripties. Dat is niet gek; er zijn nogal veel uitzonderingen. Wil jij zeker weten dat je dit soort fouten niet maakt als je je scriptie inlevert? Onze ervaren editors kijken je scriptie graag voor je na en zorgen ervoor dat elke hoofdletter en kleine letter goed staat. Ook corrigeren ze andere taalfouten of kromme zinnen voor je. Het resultaat? Een foutloze scriptie die jij met een gerust hart kunt inleveren!