Exploratief onderzoek

Exploratief onderzoek is onderzoek waarbij je voor het eerst in een bepaald onderwerp gaat duiken. Je gaat voor je onderzoek een onderwerp verkennen waar nog relatief weinig over bekend is. Vaak vormt exploratief onderzoek later aanleiding tot uitgebreider vervolgonderzoek. Lees hieronder wat exploratief onderzoek precies inhoudt en hoe je het (stap voor stap) goed aanpakt.

Exploratief onderzoek wordt ook wel “verkennend onderzoek” genoemd. Het is dan ook onderzoek waarbij je een relatief nieuw onderwerp gaat verkennen. Er is nog weinig bekend over het onderwerp of de vraag die je gaat onderzoeken. Jij gaat je daar als één van de eersten in verdiepen. 

Je hebt nog geen theorie om je op te baseren en gaat vaak inductief te werk. Dat betekent dat je data verzamelt om op basis daarvan mogelijk tot een theorie te komen. Die theorie kun je dan eventueel in vervolgonderzoek toetsen.
Bij exploratief onderzoek werk je meestal volgens de principes van grounded theory, waarbij je een theorie ontwikkelt op basis van verzamelde data. Vaak is exploratief onderzoek kwalitatief: je verzamelt data in de vorm van meningen, observaties of andere bevindingen die niet in cijfers zijn uit te drukken. Soms is het onderzoek meer kwantitatief en verzamel je onder een grotere steekproef cijfermatige data om tot inzichten te komen.

Vaak gebruik je exploratief onderzoek wanneer je je als één van de eersten verdiept in een onderwerp. Er is nog weinig literatuur te vinden over jouw onderwerp of over het specifieke aspect waar jij je in verdiept. Daardoor is het lastig om op bestaande literatuur of op eerder ontwikkelde methodes voort te bouwen. 

Met exploratief onderzoek kun je jouw onderzoeksonderwerp beter leren begrijpen. Vaak zal je kiezen voor een bredere onderzoeksvraag. In vervolgonderzoek kunnen mensen dan op jouw bevindingen voortbouwen om meer specifieke aspecten te onderzoeken.

Dit zijn voorbeelden van onderzoeksvragen die je met exploratief onderzoek kunt beantwoorden:

• Welke invloed heeft een posttraumatische stress-stoornis op het aangaan van liefdesrelaties onder 20- tot 30-jarigen? 

• In hoeverre is er vraag naar suikervrije opties in het bedrijfsrestaurant van Coca-Cola in Amsterdam?

• Welke factoren spelen een rol bij de uitval van mbo-studenten in het eerste jaar van de kappersopleiding?

• Op welke manieren kan pleegzorgorganisatie X 30- tot 40-jarigen stimuleren om zich aan te melden als pleegouder?

Als je exploratief onderzoek doet, ga je over het algemeen als volgt te werk:

1. Stel je onderzoeksvraag vast en baken je onderzoek en doelgroep goed af. Je formuleert de onderzoeksvraag op basis van de literatuur die tot nu toe over jouw onderwerp te vinden is.

2. Formuleer hypotheses die je wilt gaan toetsen. 

3. Bepaal of je primair of secundair onderzoek doet. Bij primair onderzoek ga je zelf data verzamelen. Bij secundair onderzoek doe je onderzoek op basis van bestaande literatuur. 

4. Kies een passende methode om data te verzamelen. Bij primair onderzoek kies je vaak voor enquêtes, interviews, een focusgroep of etnografisch onderzoek. Bij secundair onderzoek kun je literatuuronderzoek doen of data van onderzoeksbureaus of overheidsinstanties gebruiken. Ook een case study (diepgaand onderzoek doen naar één persoon, organisatie of fenomeen) is een optie.

5. Ga aan de slag met de dataverzameling. Houd daarbij rekening met validiteit en betrouwbaarheid. 

6. Analyseer de data. Je verwerkt de data en gebruikt ze om je hypotheses te bevestigen of ontkrachten en om je onderzoeksvraag te beantwoorden. Beschrijf je data-analyse in het resultatenhoofdstuk van je scriptie. Geef daarnaast in het conclusiehoofdstuk antwoord op de onderzoeksvraag.

7. Doe suggesties voor vervolgonderzoek. Vaak vormt exploratief onderzoek een aanzet tot verder onderzoek, dat dieper ingaat op bepaalde aspecten. Hiervoor kun je suggesties aandragen in het discussiehoofdstuk. Vermeld daarbij ook wat mogelijke beperkingen waren van je onderzoek.

Zoals elke onderzoeksvorm, heeft ook verkennend onderzoek voor- en nadelen. 

De voordelen zijn als volgt:

• Je komt tot veel nieuwe inzichten over een onderwerp waar nog weinig onderzoek naar gedaan is. 

• Je kunt goede suggesties aandragen voor vervolgonderzoek. 

• Je hebt veel flexibiliteit in hoe je het onderzoek aanpakt en kunt bijvoorbeeld tussentijds de methode nog wat bijstellen. 

• Het onderzoek is meestal vrij betaalbaar en niet te tijdrovend (afhankelijk van hoe groot je het aanpakt). 

Eventuele nadelen van exploratief onderzoek zijn als volgt:

• Het onderzoek is niet verklarend, waardoor je de gevonden observaties niet op een overtuigende manier kunt verklaren. Je kunt alleen aangeven wat je ziet, niet waarom dat gebeurt.

• Doordat je minder gestructureerd te werk gaat, is het onderzoek vaak minder valide. Dat maakt het lastiger om de resultaten te generaliseren.

• Er is altijd verder onderzoek nodig om beter zicht te krijgen op bepaalde bevindingen.

• Je hebt geen bestaande theorie of methodes om je op te baseren en moet dus meer zelf bedenken.

Of je nu een scriptie schrijft of aan een paper of essay werkt, het is altijd belangrijk om goed na te denken over je onderzoeksopzet. Op onze site hebben we meer artikelen online staan die je daarbij helpen. Lees bijvoorbeeld hoe je een onderzoeksplan schrijft, waar je voor je onderzoeksdesign op moet letten en hoe je een goed onderzoeksonderwerp kiest. 

Heb je eenmaal je onderzoek goed uitgedacht? Bekijk dan ook onze tips voor het schrijven van je scriptie. Die helpen je om straks alle gevonden resultaten op de juiste manier in je scriptie te verwerken.