Bronnen op de juiste manier aanhalen is heel belangrijk in een scriptie of essay. Hoe doe je dat op de juiste manier om plagiaat te voorkomen? Je hebt grofweg drie opties: inhoud samenvatten, parafraseren of citeren. Citeren betekent dat je tekst letterlijk overneemt uit een bron. Uiteraard doe je dat volgens de richtlijnen voor bronvermelding. Met deze tips pak jij het citeren goed aan en ga je plagiaat uit de weg.
Citeren vs. parafraseren
Wetenschappelijke teksten bouwen voort op eerdere literatuur of onderzoeken. Daarom is een essay of scriptie nooit compleet zonder bronvermeldingen en een literatuurlijst.
Meestal zal je bronnen aanhalen door ze te parafraseren. Dit betekent dat je de bevindingen of resultaten van iemand anders in je eigen woorden laat terugkomen. Soms kies je voor een citaat. Je neemt dan de letterlijke woorden van een ander over en maakt door de opmaak en bronvermelding aan de lezer duidelijk dat dit letterlijk zo door een ander is gezegd.
Wanneer gebruik je citaten?
Het is belangrijk om zuinig te zijn met citaten. Een tekst die aaneengeknoopt is van de citaten leest niet lekker, omdat je steeds van perspectief wisselt. Ook kun je als lezer bij lange citaten gaan denken dat jij niet de moeite hebt genomen om de hele bron te lezen of dat je de bron niet goed begrijpt. Om dat te voorkomen, zal je meestal teksten parafraseren.
Ons advies is om je tekst voor maximaal 5% uit citaten te laten bestaan, tenzij jouw scriptie of essay een analyse is van literatuur.
Overigens komen bij kwalitatief onderzoek meestal meer citaten voor in de tekst, omdat je dan bijvoorbeeld verwijst naar enquête-antwoorden of interviewcitaten.
Soms is het specifiek zinvol om de letterlijke woorden van iemand anders over te nemen. Dat is bijvoorbeeld het geval als:
- …je een algemene definitie wilt aanhalen;
- …een citaat zo pakkend en krachtig is dat je de boodschap teniet doet door het anders te formuleren;
- …je de mening van iemand anders wilt aanhalen;
- …je citaten uit interviews of enquêtes aanhaalt in je resultatenhoofdstuk.
Over het algemeen is ons advies: citeer alleen als dat nodig is of niet anders kan. Zorg er ook voor dat je citaten goed passen in de lopende tekst. Dus laat citaten niet uit het niets komen, maar leid ze goed in.
Zo werkt citeren volgens APA
Bij citeren is een bronvermelding heel belangrijk. Vergeet je om de bron erbij te vermelden of gebruik je onterecht geen aanhalingstekens? Dan is er sprake van plagiaat, ook al is het onbewust.
Gebruik voor de bronvermelding de richtlijnen die voor jouw studie gelden. De meeste opleidingen hanteren de APA-stijl. Daarnaast werken veel juridische opleidingen met de Leidraad voor Juridische Auteurs. Beide referentiestijlen hebben hun eigen regels voor hoe je naar bronnen verwijst.
Bij APA, de meest gebruikelijke referentiestijl, werkt dat als volgt:
- Gebruik bij citeren aanhalingstekens als het citaat in de lopende tekst staat. Zet het volledige citaat tussen dubbele aanhalingstekens.
- Gaat het om een lang citaat (meer dan 40 woorden)? Maak het dan cursief, zet het tussen witregels en gebruik inspringing.
- Laat je delen weg uit het citaat? Geef dit dan aan door in je citaat [...] te zetten.
- Voeg je een woord toe aan het citaat, bijvoorbeeld zodat de zin makkelijker leest in de context? Zet dat woord dan ook tussen vierkante haken in het citaat.
- Vermeld de auteur direct voor of na het citaat, inclusief het jaartal van publicatie en (als er sprake van paginanummering is) de pagina waarop je het citaat hebt gevonden.
- Neem de bron van het citaat ook op in je literatuurlijst aan het eind van je scriptie of essay.
Hoe zit dat bij de Leidraad voor Juridische Auteurs?
Het citeren zelf werkt bij de Leidraad voor Juridische Auteurs min of meer hetzelfde. Ook bij die referentiestijl is het belangrijk om te citeren met aanhalingstekens en een bron te vermelden. Alleen de bronvermelding zal wat anders zijn. Houd hiervoor de richtlijnen voor de Leidraad voor Juridische Auteurs aan.
Bekijk de voorbeelden van de Leidraad voor Juridische Auteurs om te ontdekken hoe deze verwijzingsstijl er in de praktijk uitziet.
Voorbeeld van citeren
Citeren volgens APA ziet er bijvoorbeeld als volgt uit:
Voorbeeld 1
Volgens verslavingszorginstelling Brijder (2022) is de definitie van een verslaving als volgt:
Verslaving betekent dat je niet meer zonder een bepaald genotsmiddel kunt. Je weet dat het slecht is, maar toch ga je door met consumeren. [...] Verslaving is een
hersenziekte, waarbij de één gevoeliger is voor genotsmiddelen dan de ander.
Voorbeeld 2
Onderzoeker Janssen (2019, p. 9) is het daar niet mee eens en zegt daarover het volgende: “Slaapgebrek komt voort uit overactieve hersenen. Het is niet de omgeving, maar het brein zelf dat het moeilijk maakt om in slaap te komen.” Zijn visie staat dus lijnrecht tegenover die van Pieters, die ervan uitgaat dat…
Voorbeeld 3
Zo’n 33% van de geënquêteerden is minder enthousiast over het nieuwe flexibele werken bij Firma W (zie de enquêtes in bijlage 3). Zo zegt een van de ondervraagde medewerkers het volgende:
Als ik om negen uur op kantoor kom, zijn vaak alle plekken al bezet. Daardoor heb ik regelmatig geen goede werkplek of moet ik op een flexplek achter een laptop zitten. Dat was in de oude situatie veel beter geregeld.
Omdat je in dit citaat verwijst naar de antwoorden uit een enquête die je zelf hebt afgenomen, is een bronvermelding hier niet nodig. Het volstaat om te verwijzen naar de transcripten van de interviews in de bijlage.
Hoe lang mag een citaat zijn?
Citaten onderbreken de lopende tekst. Daarom is het belangrijk om citaten niet te lang te maken. Wil je langere citaten aanhalen? Kijk of je ze kunt parafraseren. Alleen een enkele keer, bijvoorbeeld bij heel belangrijke quotes of als je verwijst naar fragmenten uit boeken die je analyseert, kan het zinvol zijn om citaten van meer dan 40 woorden te gebruiken. Zet die dan wel in een apart blok (cursief, met inspringing en met bronvermelding).
Het kan ook helpen om een citaat in te korten. Je laat dan een irrelevant deel van het citaat weg. Dat deel vervang je door blokhaken met drie puntjes ertussen. Dit voorbeeld laat zien hoe dat eruitziet:
“Citaten onderbreken de lopende tekst. [...] Wil je langere citaten aanhalen? Kijk of je ze kunt parafraseren.”
Let er daarbij wel op dat je het citaat niet uit zijn context haalt. Het is belangrijk dat de oorspronkelijke boodschap behouden blijft.
Hulp nodig bij je bronvermeldingen?
Wil je zeker weten dat je je bronnen correct vermeldt en niet (per ongeluk) plagiaat pleegt? Doe dan een plagiaatcheck. Dan kijken we met de erkende software van Turnitin jouw volledige scriptie na op plagiaat door deze te vergelijken met miljarden bronnen. Al binnen tien minuten!
Ontbreekt ergens een bronvermelding, aanhalingstekens of iets anders? Dan zie je dat direct en kun je het aanpassen voordat je je scriptie inlevert.