'ik', 'jij' en 'wij' in je scriptie gebruiken?

Voor je scriptie en andere academische teksten gelden een aantal verboden woorden. 'ik', 'jij' en 'wij' vallen meestal ook onder die noemer. Academische teksten schrijf je onpersoonlijk. Daarom spreek je de lezer niet aan en schrijf je ook niet vanuit jou persoonlijk. Althans, er gelden wel een paar uitzonderingen op die regel. Hoe dat precies zit, lees je in dit artikel.

De algemene regel voor academische teksten is dat je de ik-, jij- en wij-vorm niet gebruikt. Dit past niet bij de academische schrijfstijl, waarbij teksten vooral formeel en onpersoonlijk moeten zijn. 'ik', 'jij' en 'wij' worden gezien als te informeel. Ook gaat het in je scriptie over het algemeen niet over jouw persoonlijke mening of ideeën, maar over wat feitelijk gezien uit jouw onderzoek en uit eerdere studies blijkt.

De regel dat je geen 'ik', 'jij' en 'wij' gebruikt, geldt niet voor elke tekst en voor elk hoofdstuk. Soms zijn deze woorden wel toegestaan.

Zo schrijf je een stageverslag of essay vaak wel vanuit jou persoonlijk. Het draait dan om jouw ervaring met de stage of om jouw visie op een bepaald probleem of ontwikkeling. 'ik'  is dan wel toegestaan, net als 'wij'. Wissel dit eventueel af met uitdrukkingen als “volgens mij”, “naar mijn mening” of “mijn ervaring is dat…”. 

Let op: ook in deze verslagen is 'jij' niet gebruikelijk. Je richt je niet direct tot de lezer in een stageverslag of essay.

Verder schrijf je het voorwoord en de reflectie in je scriptie meestal wel vanuit de 'ik'-vorm. Ook is het in het voorwoord wel toegestaan om je lezer aan te spreken. Vaak bedank je in het voorwoord bijvoorbeeld bepaalde mensen die je hebben geholpen bij het onderzoek of wens je de lezer veel leesplezier toe. Je kunt de lezer dan aanspreken met 'je' of 'u', afhankelijk van wat het meest passend is.

Een laatste uitzondering geldt voor transcripten van interviews. In transcripten geef je de originele woorden van de geïnterviewde weer. De kans is groot dat diegene af en toe woorden als 'ik', 'jij' en 'wij' gebruikt. Dat is uiteraard geen probleem. Die woorden laat je gewoon staan.

Als je net begint met je scriptie schrijven, voelt het misschien onwennig om niet vanuit 'ik' of 'wij' te schrijven. Gelukkig zijn er meerdere manieren om zinnen zo te herschrijven dat je deze woorden niet nodig hebt.

Nu wordt weleens geadviseerd om in plaats van 'ik' en 'wij' de lijdende vorm te gebruiken, zoals in dit voorbeeld:

Niet: 'In dit onderzoek ga ik kijken hoe…'

Wel: 'In dit onderzoek wordt gekeken hoe…'

Ons advies is om de lijdende vorm (zinnen met 'worden' niet te vaak te gebruiken. Dit maakt je tekst namelijk minder prettig leesbaar. Ook zijn er andere manieren om 'ik' of 'wij' te vermijden. We helpen je op weg met een paar voorbeelden:

Niet: 'Ik heb voor dit onderzoek 35 respondenten ondervraagd.'

Wel: 'Voor dit onderzoek zijn 35 respondenten ondervraagd.'

Niet: 'In dit hoofdstuk ga ik in op…'

Wel: 'In dit hoofdstuk komt aan bod…'

Niet: 'We hebben een daling gemerkt in…'

Wel: 'Er is een daling zichtbaar in…'

Niet: 'Op basis van dit onderzoek concludeer ik dat…'

Wel: “Op basis van dit onderzoek is te concluderen dat…'

Niet: 'Voor het analyseren van de enquêteresultaten heb ik SPSS gebruikt.'

Wel: 'Voor de analyse van de enquêteresultaten is SPSS gebruikt.'

Let op: niet alleen de woorden 'ik' en 'wij' zijn verboden woorden in je scriptie. Om dezelfde redenen gebruik je woorden als 'mij', 'me' of 'mijn' liever niet in academische teksten, behalve in het voorwoord, de reflectie en in interviewtranscripten.

Verder is het dus niet de bedoeling dat je de lezer aanspreekt in je scriptie, behalve eventueel in het voorwoord of in een essay. Dit is vaak vrij eenvoudig te verhelpen door zinnen anders (onpersoonlijk) te formuleren.

Dat ziet er bijvoorbeeld als volgt uit:

Niet: 'Je vindt de transcripten van de interviews in bijlage 5.'

Wel: 'De transcripten van de interviews zijn te vinden in bijlage 5.'

Niet: 'Zoals je kunt zien in onderstaande tabel, is er…'

Wel: 'In de onderstaande tabel is te zien dat…'

Niet: 'Je zou misschien denken dat…'

Wel: 'Het lijkt misschien logisch dat…'

Naast 'jij' en 'je' gebruik je ook de woorden 'jullie' en 'u' liever niet, behalve in het voorwoord.

In spreektaal gebruiken we “je” niet alleen om iemand aan te spreken, maar zie je dit woord ook vaak als een synoniem voor “men”. Kijk maar naar de volgende zinnen:

• 'Je hebt zelfvertrouwen nodig om een goede presentatie te kunnen geven.'
• 'Er is op dit moment geen procedure voor wanneer je e-mails wel en niet door de SPAM-controle moet halen.'

Hier zou je 'Je' kunnen vervangen door 'men'. Nu raden we alleen meestal af om 'men' te gebruiken. Dit komt erg formeel over en maakt je tekst minder prettig leesbaar. Herschrijf daarom liever je zin.

Zo kun je de bovenstaande zinnen herschrijven tot het volgende:

• 'Er is zelfvertrouwen nodig om een goede presentatie te kunnen geven.'
• 'Er is op dit moment geen procedure voor wanneer het wel en niet nodig is om e-mails door de SPAM-controle te halen.'

Wil je zeker weten dat jouw scriptie voldoet aan de academische schrijfstijl en dat je niet ongeoorloofd 'ik', 'jij' en 'wij'  hebt gebruikt? Onze editors kijken je scriptie na op dit en nog veel meer aspecten. Laat een taalcheck doen om zeker te weten dat jouw scriptie goed geschreven én vrij van taalfouten is.