Hoofdvraag voor je scriptie formuleren

Voordat je met jouw onderzoek van start gaat, wil je eerst de hoofdvraag voor je scriptie helder hebben. Die is bepalend voor het onderzoek dat je doet. In de conclusie geef je uiteindelijk antwoord op de hoofdvraag en de deelvragen uit je scriptie. Hoe kun je nu een goede hoofdvraag voor je scriptie formuleren? Wij helpen je op weg met concrete tips en een paar voorbeelden van hoofdvragen. Zo doe je dat goed!

De hoofdvraag is in je scriptie de belangrijkste vraag waar je met jouw onderzoek antwoord op wilt geven. De hoofdvraag is dan ook bepalend voor het type onderzoek dat je gaat doen. Je baseert de hoofdvraag op de probleemstelling die je voor je scriptie hebt geschreven (en op de probleemanalyse die daaraan vooraf is gegaan). Een hoofdvraag, probleemstelling en doelstelling zijn dus niet hetzelfde. In een ander artikel leggen we precies uit wat het verschil daartussen is.

In het conclusiehoofdstuk geef je antwoord op de hoofdvraag. Dat doe je op basis van de gevonden resultaten, die je eerder hebt beschreven in het resultatenhoofdstuk.

Naast de hoofdvraag, heb je vaak ook een aantal deelvragen. De hoofdvraag is meestal veelomvattend, waardoor je deze niet in één keer kunt beantwoorden. Aan de beantwoording ervan gaan vaak een paar deelvragen vooraf. Dat zijn kleinere vragen waar je gericht onderzoek naar kunt doen. De antwoorden op de deelvragen vormen samen het antwoord op de hoofdvraag.

Soms formuleer je ook hypotheses: je doet voorspellingen (op basis van eerdere literatuur) over elk van de deelvragen. Aan de hand van jouw data toets je of die hypotheses wel of niet bevestigd worden.

Een goede hoofdvraag voor je scriptie moet aan een paar criteria voldoen:

• De hoofdvraag is enkelvoudig. Hij bevat dus maar één vraag, niet meerdere vragen.
• De hoofdvraag is helder afgebakend. Het is bijvoorbeeld duidelijk onder welke doelgroep je onderzoek doet en naar welk fenomeen je precies gaat kijken.
• De hoofdvraag is relevant.
• De vraag vloeit voort uit je probleemstelling, die je eerder in je scriptie hebt beschreven.
• De hoofdvraag is objectief geformuleerd. Er blijkt dus geen mening of voorspelling over het resultaat uit.
• De hoofdvraag is een open vraag, die dus niet met “ja” of “nee” te beantwoorden is.
• De vraag is breed genoeg om onderzoek voor te doen. Een vraag als “Zijn de prijzen van eieren gestegen in 2023?” is bijvoorbeeld geen goede onderzoeksvraag. Daar heb je al snel antwoord op gevonden. Overigens zou de vraag “Hoe hebben de prijzen van eieren zich ontwikkeld in het afgelopen jaar?” wel een goede deelvraag zijn.

Er bestaan diverse soorten hoofdvragen voor een scriptie. Je kunt bijvoorbeeld één van deze typen hoofdvragen gebruiken:

• Beschrijvende vraag. Dit is een passende vraag als je in jouw onderzoek een fenomeen wilt beschrijven aan de hand van kwalitatief onderzoek of literatuuronderzoek.
  • Voorbeeld: Hoe verloopt het stellen van een angststoornis-diagnose bij GGZ Leerdam?
• Toetsende vraag. Dit type onderzoeksvraag vormt de aanleiding tot een experiment waarin je toetst of een hypothese klopt.
  • Voorbeeld: In hoeverre beïnvloeden waarschuwingsborden met de melding ‘Pas op: snelheidscontrole’ het rijgedrag van mensen op de N201 in Uithoorn?
• Vergelijkende vraag. Hierbij ga je in jouw onderzoek in op de overeenkomsten en verschillen tussen twee of meer situaties, fenomenen, producten, etc.
  • Voorbeeld: Welke verschillen zijn er in de manier van Instagram-gebruik tussen vrouwen van 45-65 jaar en vrouwen van 15-20 jaar?
• Verklarende vraag. Bij dit type vraag wil je met jouw onderzoek de oorzaak van een situatie of fenomeen ontdekken.
  • Voorbeeld: Wat zijn mogelijke verklaringen voor het toegenomen gebruik van TikTok onder 20- tot 25-jarigen in de eerste helft van 2023?
• Evaluerende vraag. Dit is een type hoofdvraag waarbij je een verschijnsel of mogelijke maatregel gaat beoordelen. Je gaat bijvoorbeeld aan de hand van onderzoek bepalen of een specifieke stap wel of niet gewenst is.
  • Voorbeeld: In hoeverre is het wenselijk voor kinderen die naar het speciaal onderwijs gaan om daar met speciaal vervoer naartoe gebracht te worden?
• Adviserende vraag. Dit type onderzoeksvraag zie je vaak als je een scriptie voor een organisatie schrijft. Je probeert dan met jouw onderzoek een concreet doel te bereiken. Vaak is dat het oplossen van een probleem. Let op: dit type vraag is niet gebruikelijk in een scriptie. Je ziet deze vragen meestal eerder in een adviesrapport of implementatieplan. Dat is er namelijk echt op gericht om advies uit te brengen.
  • Voorbeeld: Welke stappen kan de Gemeente Utrecht ondernemen om minder telefoontjes te ontvangen over vragen rondom verduurzamingssubsidies?

Hoe ziet een goede hoofdvraag er dan precies uit? We delen in een ander artikel heel veel concrete voorbeelden van hoofdvragen. Een goede hoofdvraag ziet er bijvoorbeeld als volgt uit:

Welke screeningsmethode voor autisme is volgens de literatuur het meest efficiënt bij Nederlandse kinderen tussen vier en acht jaar oud?

Wat verklaart de toegenomen ziekte-uitval bij Jumbo Aalsmeer in het jaar 2023 ten opzichte van eerdere jaren?

In hoeverre zorgen waarschuwingen op sigarettenpakjes ervoor dat achttienjarigen in Nederland minder snel geneigd zijn om sigaretten te kopen?

Een goede hoofdvraag formuleren doe je niet even snel. Het is belangrijk dat de hoofdvraag voor je scriptie aan de genoemde criteria voldoet. Wil je zeker weten dat jouw hoofdvraag goed is? Bekijk dan onze checklist ‘Is mijn hoofdvraag goed?’.

Als je net met je scriptie bent gestart, kan het best overweldigend zijn. Er komen allerlei vragen in je op. Hoe kies je een goed scriptie-onderwerp? Waar moet een goede hoofdvraag voor je scriptie aan voldoen? Hoe maak je een goed onderzoeksplan?

Gelukkig hebben we op onze site allerlei artikelen staan om jou op weg te helpen bij je scriptie. Lees bijvoorbeeld onze artikelen over deze onderwerpen:

• onderzoeksplan;
• plan van aanpak;
• onderzoeksmethoden;
• hét stappenplan voor starten met je scriptie;
• schrijftips voor je scriptie;
• scriptie-onderwerp kiezen;
• de inleiding schrijven;
• literatuuronderzoek.

Vind je het fijn om na het schrijven van de eerste versie van je scriptie een check te laten doen? Dan schieten onze editors je graag te hulp. Zij kunnen je scriptie zelfs al binnen 24 uur voor je nakijken op taal, structuur en rode draad.