Wat is een tekstuele analyse en hoe voer je die goed uit?

Onder ‘tekstuele analyse’ vallen meerdere soorten analyses waarmee je teksten beschrijft of interpreteert. Het kan dan gaan om bijvoorbeeld literaire werken, maar ook om heel andere typen teksten. Denk aan beleidsstukken, nieuwsberichten, poëzie, tijdschriftartikelen, social-media-captions of forumreacties. Je kunt uit teksten bijvoorbeeld meningen, waarden of betekenissen afleiden. Lees hieronder wat een tekstuele analyse precies inhoudt.
 

Met tekstuele analyse wordt een verzameling onderzoeksmethoden bedoeld waarmee je teksten kunt beschrijven en interpreteren. Veelgebruikte vormen van tekstuele analyses zijn de inhoudsanalyse, thematische analyse, discoursanalyse en conversatie-analyse.

Met tekstuele analyses verbind je de tekst vaak met een bredere context, bijvoorbeeld met maatschappelijke verhoudingen, politieke ontwikkelingen of een culturele context.

Met “tekst” kan overigens van alles bedoeld worden. Een aantal soorten teksten zijn:

• boeken;

• transcripten van gesprekken;

• nieuwsberichten;

• handleidingen;

• folders;

• forumreacties;

• captions bij social-media-posts;

• websiteteksten;

• voorlichtingsmateriaal;

• e-mail- of WhatsApp-gesprekken.

Overigens kan het bij een tekstuele analyse zelfs gaan om iets anders dan geschreven tekst. Ook onder meer films of kunstvormen kun je met een tekstuele analyse beschrijven of interpreteren. Het gaat dus om meer dan “tekst” in de smalle zin van het woord.

Vaak zie je tekstuele analyse bij kunst- en cultuurstudies, media-studies, literair onderzoek en sociale wetenschappen. Je onderzoekt dan bijvoorbeeld een film, social-media-post of gesprekstranscript en analyseert dit object als een tekst. Daarbij kun je (afhankelijk van het type tekst) op allerlei elementen letten, zoals woordkeuzes, de doelgroep, bepaalde meningen of het rijmschema.

Vaak is een tekstuele analyse een vorm van kwalitatief onderzoek: je kijkt naar meningen, waarden en andere aspecten die je niet in cijfers kunt uitdrukken. Tekstuele analyses kunnen ook kwantitatief zijn. Dan tel je bijvoorbeeld het aantal keer dat een woord in de tekst voorkomt of je labelt bepaalde meningen en telt later de frequentie daarvan. 

Welke onderzoeksmethode je precies toepast en welke stappen je hiervoor volgt, hangt af van je onderzoeksvraag, het onderzoeksdoel en het materiaal dat je analyseert. Een tekstuele analyse zet je op een soortgelijke manier op als veel andere typen onderzoek. Je verdiept je eerst in bestaande literatuur over jouw onderwerp en stelt op basis daarvan een theoretisch kader op. Daarna ga je de “teksten” analyseren, op een inductieve of deductieve manier. Vervolgens breng je de resultaten samen in het resultatenhoofdstuk en beantwoord je in de conclusie de onderzoeksvraag.

Je weet nu wat tekstuele analyse is. Wist je dat er ook andere veelvoorkomende soorten analyses zijn? Bekende voorbeelden zijn de thematische analyse, inhoudsanalyse, discoursanalyse en meta-analyse. Over elk van die typen analyses hebben we artikelen online staan. Lees dus vooral verder als je hier meer over wilt lezen, of verdiep je in ons artikel over starten met je scriptie.