Verschil onderzoeksvraag, probleemstelling en doelstelling

Als je met je scriptie start, bepaal je altijd eerst jouw onderzoeksvraag, probleemstelling en doelstelling. Die termen worden in de praktijk regelmatig door elkaar gebruikt. Toch zijn ze zeker niet hetzelfde. We leggen je graag het verschil uit tussen de onderzoeksvraag, probleemstelling en doelstelling. Zo weet je zeker dat je deze drie belangrijke onderdelen alle drie op de juiste manier in je scriptie gebruikt.

Laten we beginnen met een korte definitie van elk van deze begrippen om het verschil duidelijk te maken.

Houd er wel rekening mee dat niet elke onderwijsinstelling dezelfde definitie hanteert voor een onderzoeksvraag en probleemstelling. Soms worden die termen door elkaar gebruikt en is het bijvoorbeeld juist wel de bedoeling dat je de probleemstelling in vraagvorm formuleert. Dubbelcheck dit dus eerst bij je begeleider. De definitie van je scriptiebegeleider is altijd leidend.

• De onderzoeksvraag (ook wel hoofdvraag) is de vraag waarop je met jouw scriptie-onderzoek antwoord probeert te vinden. Naast de hoofdvraag, formuleer je vaak meerdere deelvragen. Aan de hand van die deelvragen kom je tot een antwoord op de hoofdvraag. De onderzoeksvraag formuleer je, niet geheel verrassend, altijd in vraagvorm.
• De probleemstelling is een beschrijving in grote lijnen van het probleem waarnaar je onderzoek doet. De probleemstelling is gebaseerd op de meer uitgebreide probleemanalyse. De probleemstelling heeft meestal een lengte van één zin tot maximaal één alinea.
• De doelstelling beschrijft welk doel je wilt bereiken door jouw onderzoek te doen. Het doel kan bijvoorbeeld zijn dat je inzicht wilt krijgen in de oorzaak van het geschetste probleem, zodat de opdrachtgever die kennis kan gebruiken om het probleem te verminderen of te verhelpen. Ook de doelstelling komt voort uit de probleemanalyse. Vaak neemt de doelstelling hooguit één alinea in beslag.

Je stelt, zodra je jouw scriptie-onderwerp hebt gekozen en literatuuronderzoek hebt gedaan, eerst een probleemanalyse op met een grove beschrijving van het probleem. Op basis van de probleemanalyse kom je vervolgens tot de probleemstelling en doelstelling. De probleem- en doelstelling vormen daarna de basis om tot een hoofdvraag en deelvragen te komen.

De onderzoeksvraag, probleemstelling en doelstelling krijgen altijd een plek in de inleiding van je scriptie. Daarnaast bespreek je ze kort in de samenvatting aan het begin. Verder herhaal je de onderzoeksvraag nogmaals in het conclusiehoofdstuk. In dit hoofdstuk geef je, op basis van de gevonden resultaten, antwoord op de gestelde hoofdvraag.

Verder bespreek je de probleemstelling, onderzoeksvraag en doelstelling al eerder in het onderzoeksplan of plan van aanpak. Zo krijgt je scriptiebegeleider een beeld bij het onderzoek dat je wilt gaan opzetten en kun je daar feedback op krijgen.

Over het algemeen is je probleemstelling een beschrijving van het probleem waarnaar je onderzoek doet. De hoofdvraag vloeit daaruit voort. Dit is de precieze vraag waarmee je onderzoek doet naar het probleem. Je scriptie is erop gericht om antwoord te krijgen op de centrale onderzoeksvraag.

In andere artikelen op onze site lees je waar een goede hoofdvraag aan voldoet en wat sterke voorbeelden van hoofdvragen zijn.

Een probleemstelling is een korte samenvatting van het probleem dat je onderzoekt. De doelstelling is het doel waarmee je dit onderzoek uitvoert. Waar wil je met jouw onderzoek inzicht in krijgen? Wat draagt jouw onderzoek qua kennis bij?

Over het algemeen komt het erop neer dat je met jouw onderzoek een bepaald kennisdoel vervult. Schrijf je je scriptie voor een opdrachtgever? Dan kan uit het verkregen inzicht ook een adviesrapport of een lijst met aanbevelingenvoortkomen.

Weten wat jouw hoofdvraag, probleemstelling en doelstelling zijn, is een goed startpunt voor je scriptie. Ook is het prettig om een plan van aanpak te hebben, zodat je weet hoe je het onderzoek gaat oppakken.

Verder kunnen onze artikelen over deze onderwerpen je helpen om goed voorbereid aan je scriptie te beginnen:

• onderzoeksmethoden voor je scriptie;
• betrouwbaarheid en validiteit;
• inleiding schrijven;
• onderzoeksopzet;
• literatuuronderzoek;
• starten met je scriptie.

Dat zijn nog lang niet alle onderwerpen waarover we artikelen online hebben staan. Kun je nog meer voorbereidende informatie gebruiken? Bekijk dan vooral de andere artikelen in onze kennisbank. Daarmee helpen we je graag op weg bij jouw afstudeerscriptie.